Chỉ mất 40 phút chạy xe từ thành phố Hải Dương, chúng tôi đã có mặt ở Đảo Cò. Chiều muộn, nắng vàng rải xuống chiếc gương mặt hồ sóng sánh như mật ong. Thuyền rẽ nước thảnh thơi tiến ra đảo, nơi có hàng vạn con cò, vạc đang trú ngụ.




Mặt hồ bắt đầu nổi sóng, gió mát mơn man trên khuôn mặt còn mướt mát mồ hôi của kẻ du hành. Bồng bềnh sóng nước, hoa lục bình trôi tím biếc cả mặt hồ. Không ai biết độ nông – sâu của hồ An Dương là bao nhiêu vì chưa bao giờ thấy hồ cạn nước mặc dù có nắng hạn đến mấy.

“Tam sao thất bản” rằng vào khoảng thế kỷ 15, nơi đây là một cánh đồng chim chủng, bỗng một đêm nọ nạn đại hồng thủy tràn về làm vỡ đê sông Luộc, một dòng nước xoáy lớn tràn vào cánh đồng tạo thành một hồ nước rộng. Sáng hôm sau thức dậy người dân đã thấy một hồ nước mênh mông và ở giữa nổi lên một hòn đảo nhỏ rất kỳ lạ. Hòn đảo đó chẳng mấy chốc đã um tùm cây cối xanh tươi và thế là “đất lành chim đậu”, cò, vạc từ đâu lũ lượt kéo đến làm tổ sinh sống cho đến bây giờ và cái tên Đảo Cò bắt nguồn từ đó.




Từ khi chính quyền địa phương xây dựng Đảo Cò thành khu vực thiên nhiên được bảo tồn thì cò, vạc và một số loài chim khác kéo nhau về đây ngày càng nhiều. Riêng trong tập đoàn cò, vạc có khoảng 15.000 con cò và 5.000 con vạc trong đó có vô số loài khác nhau. Hiện trên đảo tập trung 7 loài cò là cò trắng, cò ruồi, cò nghênh, cò ngang, cò bợ, cò diệc, cò lửa và 3 loài vạc là vạc lưng xanh, vạc xám, vạc sao. Đặc biệt từ tháng 9 tới tháng 4 năm sau chúng kéo nhau về đây đẻ trứng, số lượng lên đến hàng chục vạn con, đậu kín cả hòn đảo.

Đứng từ xa nhìn lại, Đảo Cò trông như một vườn cây bông đang mùa trổ hoa trắng muốt. Thật may mắn khi chúng tôi có mặt ở Đảo Cò đúng vào thời điểm cò, vạc “giao ca” cho nhau. Thì ra đàn cò sau một ngày “lặn lội bờ sông” đã trở về còn lũ vạc lúc này mới bắt đầu hành trình đi kiếm ăn của mình. Buổi “giao ca” diễn ra hết sức nhộn nhịp và đông đúc nhưng không hề lộn xộn mà rất có qui củ. Tuy sống chung dưới “một mái nhà” nhưng cò, vạc không bao giờ tranh giành nhau mà chia nhau ra luân phiên trông giữ đảo. 

Những cánh cò, cánh vạc trao liệng, ngả nghiêng trên không trung như hàng ngàn, hàng vạn cánh diều no gió trông thật đẹp mắt. Lúc thì chúng bay vút lên cao khi lại rạp xuống mặt nước rồi gọi nhau huyên náo cả mặt hồ. Chiếc thuyền nhỏ dạo quanh một vòng đảo để chúng tôi tận mắt nhìn thấy những ổ trứng nhỏ, những chú cò non đang há mỏ chờ mồi hay tíu tít tập chuyền cành trên những ngọn tre. Một điều kỳ lạ là mặc dù xung quanh Đảo Cò có rất nhiều cây cối sum suê nhưng không thể nào thu hút được những chú cò, chú vạc ghé thăm. Người ta cũng không thể giải thích được nguyên nhân vì sao mà cò, vạc lại chỉ thích “an cư” trên đảo. Hay dưới lòng hồ An Dương chưa bao giờ biết cạn đó còn có nhiều loài cá khổng lồ nặng hơn 30kg như cá măng, cá trắm đen,…

Người dân nơi đây không chỉ coi Đảo Cò là niềm tự hào của cả làng mà họ còn coi nó như một điềm lành, một sự may mắn. Khách thập phương kéo đến thăm quan Đảo Cò ngày càng nhiều vì đây là một điểm du lịch sinh thái kỳ thú có một không hai ở miền Bắc nước ta.